Poeti Greci Contemporanei (XI)

Γιώργος Καρτάκης
Yòrgos Kartàkis

Nota biobibliografica

Yorgos Kartàkis è nato nel 1963 a Chanià, Creta. Ha studiato, vissuto e lavorato molti anni in Germania. Vive a Chanià, dove lavora come insegnante. Sue poesie sono apparse su riviste elettroniche e cartacee. Nel 2013 ha pubblicato il libro di poesie “Adesso che le nuvole”. Traduce poeti tedeschi in greco, ma anche greci in tedesco, ed ha un ampio archivio di traduzioni all’attivo.

 

Γιώργος Καρτάκης, μια ερωτική πράξη με τους νεκρούς
Yòrgos Kartàkis, un atto d’amore con i morti

Sotirios Pastàkas scrive della raccolta di poesie di Yorgos Kartàkis “desso che le nuvole”, edizioni Gavrilìdis, 2013:

“Molti miei amici hanno considerato infelice il titolo di uno dei migliori libri di poesia usciti quest’anno. Non sono d’accordo, perché questo “adesso”, questa parola magica e unica dell’amore secondo Milo De Angelis, “adesso”, costituisce la chiave per aprire queste 33 poesie, che sono un atto d’amore con i morti. Il tempo dell’incontro è il tempo presente del poeta. Ci troviamo di fronte a una “nékyia” [un rito attraverso il quale, nella pratica cultuale e nella letteratura greca, spettri o anime di defunti venivano richiamati sulla terra e interrogati sul futuro (NdT)]. Più che un dialogo con i morti nel presente del poeta, abbiamo un rapporto amoroso con loro, un atto d’amore. I vivi hanno la facoltà di comportarsi male, di ferirci, di tradirci e di farci soffrire. I morti danno e prendono perdono, dividono il divano con noi, ci danno baci mai dati prima, ci permettono di toccarli. Tutto questo Yorgos Kartàkis (che conoscevamo solo come illustre traduttore dal tedesco) lo raggiunge con una sobria poesia narrativa, una parola autentica e una forte comunicazione per associazione di idee. Una scrittura matura, quasi terapeutica. Conquista di un ricomposto passato, fino a poter dichiarare (e noi insieme a lui) nell’ultima poesia del libro, con un punto sopra e uno sotto: “Penso adesso di sapere / cosa ci sia più in basso:”.

 

 

Yòrgos Kartàkis
Antologia poetica
(Cura e traduzione di Massimiliano Damaggio)

 

 

1. σμαραγδή

ήρθε η μάνα μου με αγκάθια στα χέρια
καλυμμένη
φορώντας μαύρο σύννεφο
και αιώνιο παράπονο στα χείλη της πάνω τρεμόπαιζε

ήρθε η μάνα μου
που ποτέ μου δεν άγγιξα
γιατί μ’ αναζήτησε
και χρόνια είχε να με δει ευτυχισμένο
κι ο έρωτας
της έγλυφε
του λαιμού το καρύδι

ώσπου μια τρύπα μόνο απόμεινε
ή ένας σπόνδυλος
που το σκυλί τυχαία ξέθαψε στον κήπο

θα βρω το νερό
να γεμίσω τα παράθυρα ήλιο
όταν στο στήθος σου ακουμπώ
έχει δροσιά στο δωμάτιο

 

1. esmeralda

è venuta mia madre con le spine nelle mani
coperta
indossando una nube nera
e un lamento di secoli che le tremava alle labbra

è venuta mia madre
che io non ho mai toccato
perché mi ha cercato
erano anni che non mi vedeva felice
e l’amore
le leccava
il pomo di adamo

finché non è rimasto che un buco
o una vertebra
che il cane per caso ha dissepolto in giardino

troverò l’acqua
riempirò di sole le finestre
quando riposo sul tuo petto
si rinfresca la stanza

 

*

 

2. ανασύνθεση ΙΙ

πριν να ζητήσω τη σιωπή
μου φώναξε: παραδόσου!
παραδόσου στου κόλπου την έλξη
στη γεύση του στήθους
του θέλγητρου
που δε ζητά παρά μόνο τη σάρκα σου
που αδημονεί να εισχωρήσει στην ψυχή σου
να γνωρίσει τη σκέψη σου
με χίλιες δυο υποκρισίες και κλάματα

παραδόσου
για ν’ αγκαλιάζεις τη μέση μου
για να μου τραγουδάς ό,τι δε μου ‘πε ως τώρα κανείς
να νιώθεις συνοδός μου στο πλάι μου
για να μοιράζεσαι το πρωινό φιλί
και τον καφέ –
τη γλώσσα μου το πρωί
που θ’ ανασταίνει το κορμί σου
και θα το φέρνει
απ’ την αγκύλωση
στην άλλη ύπαρξη τη θηλυκή

 

2. ricomposizione II

prima che invocassi il silenzio
mi ha gridato: arrenditi!
arrenditi al richiamo del ventre
al sapore del seno
della grazia
che non chiede se non la tua carne
impaziente di penetrarti nell’anima
conoscerti il pensiero
con mille e due ipocrisie e urli

arrenditi
per abbracciarmi ai fianchi
per cantarmi ciò che finora nessuno m’ha detto
sentirti al mio fianco che m’accompagni
condividere il bacio del mattino
e il caffè –
la mia lingua la mattina
che rianimerà il tuo corpo
e lo condurrà
dalla paralisi
all’altra esistenza fertile

 

*

 

3. το βράδυ

το βράδυ ήρθαν θαμπωμένοι οι νεκροί μου
από μακριά
με βελούδινο βάδισμα

άνοιξαν την πόρτα,
κόπιασαν
έκανε κρύο

όλη τη νύχτα κάθονταν στον καναπέ
ήσυχοι,
αμίλητοι, σχεδόν ανύπαρκτοι,
έτοιμοι να σηκωθούν και να φύγουν

ένα γυάλινο φως πλανιόταν στο δωμάτιο
και μια ομίχλη έβαφε
σα γάλα τα λευκά τους μάτια

έβρεχε
παντού,
μόνο τα χέρια τους έμεναν κρύα
αναζητώντας τα δικά μου –

πρώτη η μάνα μου είπε:
στην άλλη ζωή,
κι έσκυψε και με φίλησε στον ύπνο.

 

3. la sera

la sera sono venuti i miei morti accecati
da lontano
l’incedere di velluto

hanno aperto la porta
con fatica
faceva freddo

seduti tutta notte sul divano
tranquilli,
muti, quasi inesistenti,
pronti ad alzarsi e andare via

una luce di vetro vagava per la stanza
e una nebbia gli tingeva
di latte gli occhi bianchi

pioveva
dovunque,
solo le loro mani rimanevano fredde
cercando le mie –

mia madre per prima ha detto:
all’altra vita
e s’è chinata e m’ha baciato in sonno.

 

*

 

4. μόνιμος κάτοικος

“monsieur” μου λέει
“θα κλείσουμε
το ξενοδοχείο θα κλείσει και πρέπει να φύγετε”
εξεπλάγην
“και οι αποθηκευτικοί χώροι θα κλείσουν –
όπως ορίζει ο προφήτης –
αύριο ως τις δώδεκα λοιπόν”

και πού να περιπλανηθώ σ΄ ετούτη την κωνσταντινούπολη
πάνω σε επτά λόφους
σε επτά τόπους
με επτά ψυχές
που ερίζουν τυφλά
και σέρνουν τα κορδόνια από τις γέφυρες
η κάθε μια απ΄ τη μεριά της
μέχρι να σπάσει
μέχρι να σπάσει η ανατολή
σε χιλιάδες γυαλάκια μικρά
σαν θηλυκά διάφανα
στ΄ άγαρμπα χέρια των σουλτάνων;

και πού να φύγω
που ούτε πιρόγα στο βόσπορο ούτε πανί
μόνο δυο τρία λαυράκια πράσινα που τα λέγανε ψάρια
μια μυρωδιά υπόνομου
ουρητήρια παντού ουρητήρια
και άντρες να πλένουνε το πέος τους επιμελώς
γιατί ήταν ραμαζάνι κι έπρεπε
τη χειραποσκευή ν΄ αφήσουνε στους οχετούς
που άνοιγε ο δήμος

έκανα μια να κινήσω για πίσω
“πίσω – λέω – η ψυχή μου μετά των ομοφύλων”
μα με απέπεμπε η πατρίδα ειρωνικά
ήθελε βίζα
– κάτι περίεργοι καινούργιοι νόμοι που άλλαζαν –
κι αμφισβητούσε τα στοιχεία της ταυτότητας μου
αλλά ούτε να ψηλώσω προλάβαινα
ούτε να γίνω καλύτερος
ή πιο μελαχρινός –
μόνο τις βαλίτσες μου μάζεψα
τον οδηγό
κάτι κάλτσες
το μόνο καθαρό εσώρουχο
και φυγαδεύτηκα το βράδυ
σώος και υγιής
σε άλλο ξενοδοχείο
το λεγόμενο “paradise”

 

4. residente

“monsieur” mi dice
“chiudiamo
l’albergo chiude e dovete uscire”
sorpresa
“anche il guardaroba chiude –
come dice il profeta –
quindi domani fino alle dodici”

e dove vagare in questa
costantinopoli
su sette colli
in sette posti
con sette anime
che litigano cieche
e tirano le funi dai ponti
ognuna dalla sua
fino a spezzarsi
fino a spezzare l’oriente
in mille piccoli vetri
come femmine diafane
fra le mani rudi dei sultani?

e dove fuggire
né una piroga sul bosforo né una vela
solo due o tre spigole verdi che dicevano pesci
un odore di fogna
orinatoii dovunque orinatoii
e uomini che si lavavano il pene con cura
perché era ramadan e dovevano
lasciare la valigia nelle cloache
aperte dal comune

feci per tornare indietro
“indietro – dico – la mia anima dopo i pari tribù”
ma la patria mi scacciava con ironia
voleva il visto
– certe nuove strane leggi appena fatte –
e dubitava dei dati della mia identità
ma non ce l’ho fatta nemmeno a crescere di più
né a diventare migliore
o più scuro –
ho raccolto solo le mie valigie
la guida
delle calze
l’unica mutanda pulita
evaso la sera
sano e salvo
per un altro albergo
chiamato “paradise”

 

*

 

5. orkan

ποιά σχέση έχει αυτή η παραλία με τα πόδια μας;
με τη γλώσσα σου έχει
που αν και χορτοφάγος το σώμα μου έγλυφες
με το στήθος σου έχει:
δυο βότσαλα στης δίψας μου τις θηλές.

έτσι θα σε κοιμίσω απόψε:
χωρίς να μιλώ –
να κοιμίσω τον άνεμο
που αύριο θα μπει στο σπίτι:
ανοίξτε, είμαι άυπνος,
απλώστε να φουσκώσω τα πανιά,
μη σας γεμίσω άμμο τα μαλλιά
και χάσετε το καλοκαίρι.

μισό χέρι σου πρόσφερα
να πιάσεις τα μαλλιά –

με μια φουρκέτα στο στόμα σε θυμάμαι
μπροστά στον καθρέφτη,
πριν ανοίξεις την πόρτα στις θύελλες.

 

5. orkan

che c’entra questa spiaggia con i nostri piedi?
c’entra con la tua lingua
che anche se vegetariana mi leccavi il corpo
c’entra con il tuo petto:
due ciottoli ai capezzoli della mia sete.

così ti addormenterò stasera:
senza parlare –
addormenterò il vento
che domani entrerà in casa:
aprite, sono insonne,
stendetevi gonfio le vele
per non riempirvi i capelli di sabbia
e perdere l’estate.

ti ho offerto metà braccio
per farti afferrare i capelli –

ti ricordo con una forchetta in bocca
di fronte allo specchio,
prima d’aprire la porta alle tempeste.

 

*

 

6. εξάρτηση

η κούκλα δεν πονά
το παιδί πονά

η κούκλα έχει μπαταρίες
το παιδί φωνές

όταν τελειώσουν οι μπαταρίες
το παιδί θέλει μια αγκαλιά για να σωπάσει

η κούκλα κοιμάται όλο το απόγευμα στον καναπέ
περιμένει να τη θυμηθεί το παιδί
όμως εκείνο πιπιλίζει το δάχτυλό του
και θέλει κι άλλα παραμύθια

η κούκλα σκέφτεται
τη νύχτα να αυτοκτονήσει
τραβώντας τις φωνητικές χορδές του μωρού που
εγκυμονεί, γιατί
η τελευταία της ελπίδα είναι η ανακύκλωση

το παιδί το νιώθει
και φωνάζει στον ύπνο του
σαν το κοράκι

 

6. dipendenza

la bambola non soffre
la bambina soffre

la bambola ha batterie
la bambina le grida

quando finiscono le batterie
la bambina vuole un abbraccio per tacere

la bambola dorme il pomeriggio intero sul divano
attende che la bambina si ricordi
ma lei si succhia il dito
e vuole altre favole ancora

la bambola pensa
di notte a suicidarsi
tirando le corde vocali del piccolo che
porta in grembo, perché
è il riciclo l’ultima sua speranza

la bambina lo sente
e urla nel sonno
come il corvo

 

POETI GRECI CONTEMPORANEI

[scarica l’e-book]

 

***

Pubblicità