3 di > Yannis Yfandìs

3 (poesie) di Yannis Yfandìs
tradotte da Massimiliano Damaggio

---

Πως ζούμε μυθικά μας διαφεύγει

Πως ζούμε μυθικά μας διαφεύγει.

Πως ο ζητιάνος στη γωνιά είναι βασιλιάς μας διαφεύγει.

Πως ίσως κιόλας είμαστε γουρούνια μες στης Κίρκης το μαντρί μας διαφεύγει.

Πως ίσως τούτη η πόλη μάς χωνεύει επειδή είναι της Χάρυβδης στομάχι  αυτό μας διαφεύγει.

Πως το πλυντήριο ρούχων είναι ο μονόφθαλμος Πολύφημος που βάλαμε στη δούλεψη αυτό μας διαφεύγει.

Πως ο σκαφέας που μουγκρίζει σκάβοντας τα χώματα είναι δράκοντας αυτό μας διαφεύγει.

Πως η οχιά μέσα στα χόρτα ή μες στις πέτρες είναι η λυγερή σαΐτα του Απόλλωνα που ψάχνει για τη φτέρνα μας αυτό μας διαφεύγει.

Πως κάθε μηχανάκι είναι η σιδερένια ενσάρκωση εκείνου του Χρυσόμαλλου Κριού μας διαφεύγει.

Πως το λιμάνι είναι το πέτρινο μαντρί των καραβιών μας διαφεύγει.

Πως όλα τα καράβια σέρνουν μια λευκόμαλλη δορά μας διαφεύγει.

Πως όλα τα καράβια προσπαθούν να αντιγράψουν τη χρυσόμαλλη δορά του Γαλαξία πάνω στα νερά μας διαφεύγει.

Πως το νερό είναι μαχαίρι που μας γδέρνει κατεβάζοντας την άσπρη, τη σγουρή, την πολυόμματη δορά της σαπουνάδας απ’ το σώμα μας αυτό μας διαφεύγει.

Πως οι πετσέτες μες στο μπάνιο μας δεν είναι ούτε μούσκλα γύρω απ’ την πηγή ούτε και είναι τα εφτά πέπλα της Άσθαρ αλλά είναι του καθρέφτη οι εφτά δορές μας διαφεύγει.

Πως η κυρία  πού ’ρχεται στο πάρκο με τα τρία της σκυλιά κάθε απόγευμα είναι η Περσεφόνη με τον Κέρβερο αυτό μας διαφεύγει.

Πως ήδη έχουμε θαφτεί μας διαφεύγει· μας διαφεύγει πως ο Ήλιος που ακουμπά το δειλινό εκεί στο λόφο είν’ ο φύλακας του τάφου μας, μια σφίγγα, ένας λέων με πρόσωπο καθρέφτη και με χαίτη αχτίδες.

Μας διαφεύγει που η Σελήνη είναι η χαμένη μας εντάφια προσωπίδα καθώς φλόγινη σα λιόντισσα προβαίνει με ησυχία θανατερή μες απ’ τη λόχμη.

Πως ζούμε πλήρως μυθικά μας διαφεύγει.

Πως το μολύβι που κρατούμε μπορεί να ’ναι το σουβλί που τύφλωσε τον Κύκλωπα αυτό μας διαφεύγει.

Πως οι μνηστήρες είν’ εδώ και τρώνε και γλεντούν το βιός  του Οδυσσέα μας διαφεύγει.

Πως σαν τον Οδυσσέα ο ποιητής είν’ ένας ξένος μες στο ίδιο του το σπίτι αυτό μας διαφεύγει.

Πως ήδη των μνηστήρων οι ψυχές αποκολλιούνται απ’ τη σπηλιά του ουρανού και κατεβαίνουν τρίζοντας στον Άδη αυτό μας διαφεύγει.

Πως ο Ερμής χωρίς κακία τις οδηγεί μες απ’ τους δρόμους τους υγρούς προς το σκοτάδι αυτό μας διαφεύγει.

Πως ζούμε μυθικά μας διαφεύγει.

Πως είμαστε σκιές και τριγυρνάμε έξω από του χρόνου τον καθρέφτη αυτό μας διαφεύγει.

Che viviamo nel mito, ci sfugge

Che viviamo nel mito, ci sfugge.

Che il mendicante all’angolo sia un re, ci sfugge.

Che magari siamo i maiali nel recinto di Circe, ci sfugge.

Che forse questa città ci ingoi perché è lo stomaco di Cariddi, questo ci sfugge.

Che la lavatrice sia il monocchio Polifemo che abbiamo messo sotto, questo ci sfugge.

Che l’escavatrice che geme mentre scava la terra sia un drago, questo ci sfugge.

Che la vipera nell’erba o fra le pietre sia l’agile freccia di Apollo in cerca del nostro tallone, questo ci sfugge.

Che ogni motorino sia l’incarnazione metallica di quell’ariete dal vello d’oro, ci sfugge.

Che il porto sia il recinto di pietra delle navi, ci sfugge.

Che tutte le navi si trascinino dietro una pelle di lana bianca, ci sfugge.

Che tutte le navi provino a imitare sull’acqua la pelle di lana d’oro della Galassia, ci sfugge.

Che l’acqua sia un coltello che ci scuoia strappandoci dal corpo la bianca, riccia, pelle piena di occhi del sapone, questo ci sfugge.

Che gli asciugamani in bagno non siano né il muschio intorno alla fonte né siano i sette veli di Astarte ma le sette pelli dello specchio, ci sfugge.

Che la signora che ogni pomeriggio viene al parco con i suoi tre cani sia Persefone con Cerbero, questo ci sfugge.

Che già siamo stati sepolti, ci sfugge; ci sfugge che il Sole, che all’imbrunire si posa là sul colle, sia il custode della nostra tomba, una sfinge, un leone con uno specchio per volto e raggi per criniera.

Che Selene sia la nostra sepolta visiera intanto che fiammante come una leonessa procede con mortale quiete nel folto del bosco.

Che viviamo del tutto nel mito, ci sfugge.

Che la matita che stringiamo potrebbe essere lo spiedo che accecò il Ciclope, questo ci sfugge.

Che i pretendenti siano qui e mangino e facciano baldoria con le ricchezze di Ulisse, ci sfugge.

Che il poeta, come Ulisse, sia uno straniero in casa propria, questo ci sfugge.

Che già le anime dei pretendenti si distacchino dalle grotte del cielo e discendano gemendo nell’Ade, questo ci sfugge.

Che Ermes senza perfidia le conduca fra strade umide verso l’oscurità, questo ci sfugge.

Che viviamo nel mito, ci sfugge.

Che siamo ombre e vaghiamo fuori dello specchio del tempo, questo ci sfugge.

*

Το τέλος του τέρατος

Σαν έφτασε το τέρας στην πλατεία
όλοι κρυφτήκαν έντρομοι στα σπίτια τους.
Κανείς δεν έβγαινε μ’ αυτό να πολεμήσει.
Δε βγήκ’ ο άγιος, δε βγήκε ο βασιλιάς,
δε βγήκανε οι νέοι, κι ούτε οι γέροι,
ούτε οι ξορκιστές, ούτε οι μάγοι.
Έτρεμαν όλοι εκτός από το τέρας
που είχε θρονιαστεί και καρτερούσε.
Tότες ένα κορίτσι έξι χρόνων
βγήκε μ’ έναν καθρέφτη. Θαρρετά
πλησίασε το τέρας και κρατά
μπροστά του τον καθρέφτη. Ξαφνικά
το τέρας βλέπει μπρος του ένα τέρας.
Τόσο τρομάζει που του κόβεται η ανάσα.
Δε μπόρεσε ούτε καν να κουνηθεί.
Έτσι με όπλο μόνο έναν καθρέφτη
το κοριτσάκι σκότωσε το τέρας.

La fine del mostro

Come il mostro raggiunse la piazza
tutti impauriti si chiusero in casa.
Nessuno venne fuori per combatterlo.
Non venne fuori il santo, non il re,
Non vennero i ragazzi, non i vecchi.
E non l’esorcista, e i maghi nemmeno.
Tremavano tutti eccetto la bestia
che stava lì, tranquilla, ed aspettava.
Allora una bambina di sei anni
uscì con uno specchio, e con coraggio
tenendogli lo specchio dritto in faccia
si fece incontro al mostro. All’improvviso
il mostro vide un mostro lì davanti.
E gli mancò il respiro per l’orrore.
E non riuscì più a muoversi d’un passo.
Così, con uno specchio come arma
una bambina, infine, ha ucciso il mostro.

*

Τα άγρια

Τα ήμερα δεν ζουν χωρίς να έχουν τη φροντίδα των ανθρώπων.
Χρειάζονται μαντρί, κλουβιά, μια γλάστρα, πότισμα, φαΐ, σχολείο, άσκηση.
Όμως τα άγρια δεν έχουν την ανάγκη κανενός.
Ρίχνει ο άνεμος τα φύλλα στο βαθούλωμα του βράχου να χωνέψουν και να γίνουν κοπριά.

Όμως οι ίριδες φυτρώσαν έξω απ’ το βαθούλωμα·
από το φόβο τους μην τύχει και κλειστούν·
από το φόβο τους μην τύχει και κλειστούν μέσα στη γλάστρα ενός βράχου και ημερέψουν.

Έξω φυτρώσανε στην άκρη εκεί χυμένες λες απ’ την ασπίδα τ’ Ουρανού.

Τα ήμερα δεν ζουν χωρίς να έχουν τη φροντίδα των ανθρώπων.
Ακόμα κ’ οι θεοί δεν ζουν χωρίς να έχουν τη φροντίδα των ανθρώπων.

Ποιήματά μου άγρια να είσαστε (ω εαυτέ!)
όπως οι ίριδες και τ’ άστρα, ο Προκύων, κ’ οι Πλειάδες·
όπως το άγριο σύμπαν που δεν έχει την ανάγκη απ’ τη φροντίδα κανενός.

I selvatici

Gli addomesticati non vivono senza le cure dell’uomo.
Di recinti hanno bisogno, di gabbie, vasi, irrigazione
di cibo, scuola, d’esercizio.
Ma i selvatici non hanno bisogno di nessuno.

Il vento accumula foglie nei solchi fra le rocce perché si sciolgano
si facciano concime.
Ma i gigli sono spuntati fuori del solco
per la paura di rimanere chiusi
per la paura di rimanere chiusi nel vaso d’una roccia
e diventare addomesticati.
Cresciuti là fuori, sul margine, tu li diresti
piovuti dallo scudo del Cielo.

Gli addomesticati non vivono senza le cure dell’uomo.
Perfino gli dei non vivono senza le cure dell’uomo.

Siate selvatiche, mie poesie (oh Sé!)
come i gigli e le stelle, le Pleiadi e il Procione;
come il selvatico universo che non vuole
le cure di nessuno.

---

Nota biografica tratta dal sito dell’autore stesso. Giannis Yfantis (Γιάννης Υφαντής) nasce per suo proprio desiderio a Raìna (valle dell’Etolia). Studia agricoltura, zootecnia, caccia e arti equestri, astronomia e tessitura. All’età di 22 anni lascia la facoltà di giurisprudenza per studiare il libro del mondo. (Ha pubblicato 7 libri di poesia ed è stato tradotto in diverse lingue, ndT).

(Dipinto di Alékos Fassianòs)